فلنج ها از قطعات پر کاربرد برای برقراری اتصالات قسمت های مختلف مورد استفاده در لوله کشی هستند. آشنایی با جدول استاندارد فلنج ها برای درک اندازه های قسمت های مختلف یک فلنج و آگاهی به مورد کاربرد و استفاده در صنعت، دارای اهمیت زیادی است.
در ابتدا لازم است تا با اتصال فلنج آشنا شویم و بدانیم که فلنج چیست و انواع آن کدام هستند تا پس از آن بتوانیم سراغ جدول استاندارد فلنج ها برویم. در تعریفی ساده، فلنج ها را می توان به صورت زیر معرفی کرد:
فلنج ها قطعاتی فولادی به شکل دیسک هستند که به راحتی از هم جدا می شوند و دارای انواع مختلفی نیز هستند که هر کدام خصوصیات ویژه خود را دارند. فلنج هادر واقع یکی از اتصال دهنده های انواع مختلف لوله ها، شیرآلات و تجهیزات صنعت لوله کشی به یکدیگر هستند. فلنج ها به طور کلی از سه قسمت اصلی زیر تشکیل شده اند:
- بدنه فلنج
- گسکت (آب بند)
- پیچ و مهره
کاربرد فلنج ها بسیار وسیع بوده اما به طور خلاصه می توان گفت که فلنج ها در مکان هایی که در آن لوله ها، ابزار دقیق، شیرها و دیگر تجهیزات مورد استفاده قرار میگیرند، به میزان فروان به کار می‌روند.
در ادامه با انواع مختلف فلنج ها و ویژگی های این نوع اتصال آشنا می شویم و سپس به بررسی جدول استاندارد فلنج ها می پردازیم.
ویژگی ها و انواع اتصالات فلنجی و جدول استاندارد فلنج ها
اتصالات به وسیله فلنج دارای ویژگی ها و مزیت هایی هستند که برای انتخاب فلنج ها در صنایع مختلف نیاز است تا با آن ها آشنا شویم. در ادامه به برخی از ویژگی های فلنج اشاره شده است:
- فلنج ها اتصالاتی هستند که به راحتی قابلیت باز و بسته شدن را دارند و به همین علت انتخاب فلنج ها برای انجام اتصالات در محل هایی که احتیاج به تعمیرات زیاد در خطوط لوله یا نیاز به تعویض قطعات وجود دارد، بسیار دارای اهمیت است.
- فلنج ها به واسطه پیچ و مهره به یکدیگر متصل می شوند در نتیجه که باز و بسته کردن آن ها بسیار راحت است.
- فلنج ها برای محدوده های مختلفی از فشار کاری طراحی و تولید می شوند. این اتصالات برای فشارهای کم و زیاد مناسب هستند.
فلنج ها انواع مختلفی دارند که با توجه به ویژگی های هر نوع در موارد خاصی در صنعت به کار می روند. در ادامه به طور مختصر با تعدادی از پر کاربردترین فلنج ها آشنا می شویم:
- فلنج با سطح ساده (Flat Face): در این نوع از انواع مختلف فلنج ها سطح بدنه یك فلنج كه باید در مقابل سطح دیگر قرار گیرد، صاف است و دارای برآمدگی نیست. به طوب معمول فلنج ها چدنی و یا فولادی كه در فشارهای كم كاربرد دارند از این نوع ساخته می شوند. در اکثر مواقع این فلنج برای اتصال شیرها و اتصالات چدنی و فلنچ های غیر فولادی پمپ ها به کار می رود.
- فلنج با سطح برجسته (Raised Face): در این نوع از انواع مختلف فلنج ها، سطح بدنه یک فلنج که درمقابل فلنج دیگر قرارگرفته و بر روی آن گسکت قرار داده می‌شود، نسبت به سطح کلی فلنج ها برجسته تر ساخته می‌شود و دارای برآمدگی است.
- فلنج های اسلیپون (Slip On): فلنج های اسلیپون دارای حد تحملی فشاری و دمایی کمتری نسبت به نوع گلودار هستند و دارای گلویی بلند نیستند.
- فلنج های ساکت ولد (Socket Weld): فلنج های ساکت ولد تقریبا به صورت تخت است و نوع جوشکاری آن ها به صورت ساکت ولد است.
- فلنج کور (Blind): فلنج های کور جهت مسدود کردن موقت لوله به کار می روند که می توان به واسطه آن انتهای مسیر لوله کشی را کور کرد.
- فلنج های گلودار جوشی (Weld Neck): یکی از پرکاربردترین انواع فلنج های فولادی است که دارای یک گلویی بلند است و قسمت گلویی آن به لوله فولادی جوشکاری می شود.
در ادامه با جدول استاندارد فلنج ها آشنا می شویم.
جدول استاندارد فلنج ها
آگاهی و آشنایی با جدول استاندارد فلنج ها از جمله ملزومات در هنگام کار کردن در صنایع لوله کشی و تاسیسات محسوب می شود. لازم به ذکر است که استانداردهای زیادی در سطح بین المللی برای انواع فلنج ها وجود دارد و هدف از ایجاد این استاندارد ها، ایجاد بستری یک پارچه برای طراحی فلنج ها و استفاده از آن ها است.
برخی از استاندارد ها که در سطح بین المللی متداول و پر کاربرد هستند، به شرح زیر است:
- استاندارد ASME/ASA
- استاندارد PN/DIN
- استاندارد BS 10
- استاندارد GIS/KS
در ادامه با استاندارد ASME برای فلنج ها بیشتر آشنا خواهیم شد و جدول استاندارد فلنج ها بر اساس این استاندارد را خواهیم دید. استاندارد ابعادی ASME برای فلنج ها در دو دسته زیر آمده است:
- استاندارد ASME B16.5 : برای تعیین ابعاد فلنج ها با اندازه قطر 5 NPS تا NPS 24 اینچ به کار می رود.
- استاندارد ASME B16.47: برای تعیین ابعاد فلنج ها با اندازه قطر 26 NPS تا NPS 60 اینچ به کار می رود.
از نظر کلاس فشاری، استاندارد B 16.5 فلنج ها را به کلاس های 150، 300، 600، 900 و 1500 تقسیم می‌کند. استاندارد B 16.47 فلنج ها را به کلاس های 75، 150، 300، 600 و 900 تقسیم می کند.
جدول استاندارد فلنج از نظر ابعادی
در تصویر زیر جدول استاندارد ابعادی فلنج اسلیپون با کلاس فشاری 150 مشاهده می شود:
در تصویر زیر جدول استاندارد ابعادی فلنج دنده ای با کلاس فشاری 150 مشاهده می شود:
